NİŞASTA SANAYİ
Toprak, hava, su, tohum, gübre, ilaç, emek vb. girdileri kullanarak tarımsal üretimde bulunan çok sayıda üreticinin geçim kaynağı haline gelmiş dane mısır, hayvan yemi ve nişasta üretimi için hammadde olarak kullanılır. Türkiye’de mısırdan nişasta ve nişasta şekeri başta olmak pek çok ana ve yan ürün elde edilmektedir. (Şekil 1)
Mısırın ağırlık olarak yaklaşık %65-70’i ana ürün olan nişasta, geri kalan %30-35’i ise yan ürünlerden oluşmaktadır.
Nişasta sanayi ana ürünleri:
- Nişasta
- Nişasta şekeri (glukoz/fruktoz şurupları)
- Dekstroz
- Maltodekstrin
Nişasta sanayi yan ürünleri:
- Mısır özü: Mısır özü yağı
- Mısır kepeği: Yem sektörü
- Mısır proteini: Yem sektörü
- Vitaminler, kül, ham lif, çözünür şekerler, biyoyakıt, vb.
Mısır özü, %40 üzerindeki yağ oranı ile, gıda yapı üretimi için çok önemli bir hammaddedir. Mısır gluteninin protein oranı %60 olup hayvancılıktaki protein ihtiyacı için önemli bir girdidir.
Nişasta Sanayi Kapasitesi ve Kapasitenin Kullanımı
Ülkemizde nişasta sanayicileri Adana, Bursa, Kırklareli, Sakarya, Gaziantep ve İstanbul olmak üzere toplam altı ilde faaliyet göstermektedir. Nişasta şirketleri lokasyon olarak, gıda üretiminin yoğun ya da dış pazarlara erişimin kolay olduğu bölgelerdedir. (Tablo 1)
Ülke Ekonomisine Katkı
Nişasta sanayi, mısır üretiminden gıda ve içecek sektörünün gereksinim duyduğu temel girdilerin üretilmesine kadar geniş bir yelpazede ülke ekonomisine doğrudan ve dolaylı katkı sağlamaktadır. Nişasta sanayinin yan ürünlerle birlikte doğrudan katkıları (sektörden kamuya aktarılan vergi ve benzeri yükümlülükler hariç) aşağıdaki Tablo 2’de yer almaktadır.
Nişasta sanayi, 2023/24 üretim sezonunda, 275.610 ton nişasta şekeri (NBŞ) ve 230.000 ton mısır nişastası ile birlikte yan ürünleri ihraç ederek ülkeye yaklaşık 350 milyon $ döviz kazandırmıştır.
Nişasta sanayinin temel girdisi olan mısırın yaklaşık ¼’ü nişasta sektöründe kullanılmaktadır. Bu durumdan faaliyet gösteren 300.000 bin mısır çiftçisinin 75.000’ine istihdam sağlamaktadır. Ayrıca sektördeki üretimlerde 2.650 kişisi doğrudan olmak üzere 12.000 kişi çalışmaktadır.
2023/24 üretim sezonu itibariyle Türkiye’de tarım istihdamının %1,20’si, sanayi istihdamının ise %0,40’ı nişasta sanayi tarafından sağlanmaktadır. Nişasta sanayi iş sağlığı ve işçi güvenliği anlamında uluslararası standartlara uyum sağlanmış bir sektördür.